२१ साउन, हेटौँडा । विश्वव्यापी रुपमा नदीको प्रदुषण बढिरहँदा यसको सुरक्षाका निम्ति अधिकार दिने प्रवृत्ति पनि बढ्दै गएको छ । प्रकृतिको सम्मान गर्ने चलन धेरै अगाडिदेखिको हो तर त्यसलाई कानुनी मान्यता दिइएको भने धेरै वर्ष भएको छैन ।
वातावरणबारे सचेत हुँदै गएका राष्ट्रले पछिल्लो समय नदी संरक्षणलाई गम्भीरतापूर्वक लिइरहेका छन् । यस्तोमा जुलाईको सुरुवातमा मात्र बंगलादेश विश्वकै पहिलो त्यस्तो मुलुक बन्यो जसले आफ्ना सबै नदीहरुलाई मान्छेसरह कानुनी अधिकार प्रदान गरेको छ ।
बंगलादेशले सो कानुन नदीहरुलाई प्रदुषण र अवैध उत्खनन् अनि अनुचित मानव क्रियाकलापबाट बचाउन लागु गरेको हो । यसबारेमा ढाकास्थित वातावरणीय समुहका सचिव मोहोम्मद अब्दुल मार्टिनले भनेका छन, “बंगलादेशमा नदीलाई सबैको आमाका रुपमा लिइन्छ ।”
अब कसैले पनि नदीलाई क्षति पुर्याउने किसिमको कार्य गरेमा सरकारले कानुनी कारबाही अघि बढाइनेछ । उनीहरुले आफ्नै आमालाई नोक्सान पुर्याएसरह सजायँ भोग्नुपर्ने मार्टिन बताउँछन् ।
यसरी नदीलाई जिवित प्राणीका रुपमा कानुनी पहिचान दिने बांग्लादेश सहित अन्य थुप्रै देशहरु छन् । जस्तै २००८ मा युक्याडरले विश्वमै पहिलोपटक आफ्नो संविधानमा प्रकृतिलाई कानुनीअधिकार दिने नियम उल्लेख गरेको थियो ।
यसपछि २०११ मा बोलिभियाले पनि यस्तै कानुन ल्याएको हो भने न्युजिल्यान्ड एउटा निश्चित नदिलाई कानुनी अधिकार दिने पहिलो राष्ट्र बनेको थियो । त्यस पश्चात् भारतको उत्तराखन्डमा समेत केही निश्चित नदिलाई मान्छे सरह अधिकार दिने सर्वोच्चले घोषणा गरेको हो ।
यसै वर्ष अमेरिकाको ओहिओले पनि ‘लेक इर बिल अफ राइट्स’ भन्ने कानुन पारिद गरेको छ जसले पनि प्रकृतिलाई अधिकार दिन कानुन स्वीकृत गरेको हो ।
तर कतिपय किसान र नदी किनारामा बस्ने समुदायहरुले भने प्रकृतिलाई अधिकार दिनुले उनीहरुको जीउने आधार नै खोसिएको भनि आलोचना पनि गरेका छन् । त्यसैगरी ती कानुनहरु कार्यान्वयन हुने कुरामा पनि शंका व्यक्त गरिएको छ ।
जस्तै भारतको सर्वोच्च अदालतले सो निर्णय सुनाउना साथै त्यसको संरक्षकका रुपमा कसले जिम्मा लिने भन्ने कुरा स्पष्ट नभएको गुनासो गरिएको थियो । किनकि त्यहाँका धेरै नदीहरु उत्तराखन्डको सीमा पारिसम्म फैलिएका छन् ।
सीमा सम्बन्धी यस्तै समस्याबारे बंगलादेश पनि चिन्तित छ किनकि उनीहरुले सो नियमको पालन गर्न भारत लगायत छिमेकी देशलाई जबरजस्ती गर्न सक्दैनन् । खबर बाह्खरीमा छ ।
२३ बैशाख, काठमाडौं । कीर्तिपुरमा बस दुर्घटना हुँदा त्रिभुवन विश्वविद्यालयका एक प्राध्यापकको मृत्यु भएको छ...
२३ बैशाख, काठमाडौं । अशोक राई नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टीले ३१ सदस्यीय नयाँ कार्यसमिति गठन भएको छ । आइतबार...
२३ बैशाख, काठमाडौं । गायक प्रकाश सपूतले चलचित्र निर्माण गर्ने भएका छन् । आइतबार काठमाडौंमा कार्यक्रम आयोजना...
२३ बैशाख, काठमाडौं । नेकपा एमालेका नेता एवं पूर्वमन्त्री महेश बस्नेतविरुद्ध परेको जाहेरी तामेलीमा राख्ने...
२३ बैशाख, काठमाडौं । जापानी विदेशमन्त्री कामीकावा योकोले काठमाडौँ दरबार स्क्वायरको भ्रमण गरेकी छन् । नेपाल...
२३ बैशाख, कञ्चनपुर । कञ्चनपुरको दोदा नदीमा नुहाउने क्रममा दुईजनाको मृत्यु भएको छ । मृत्यु हुनेमा बेलौरी...
२३ बैशाख, हेटौंडा । आईपिएलमा रोयल च्यालेन्जर बैंग्लोरु (आरसिबी) गुजरात टाइटनलाई पराजित गर्दै सातौं स्थानमा...
२३ बैशाख, हेटौंडा । हाल नेपालमा पश्चिमी वायु र स्थानीय वायुको आंशिक प्रभाव रहेको छ । देशका पहाडी भू-भागमा आंशिक...
२३ बैशाख, हेटौंडा । जापानका विदेशमन्त्री कामिकावा योको आज नेपाल आउँदै छिन् । उनी उपप्रधानमन्त्री तथा...
१२ बैशाख, हेटौंडा । बागमती प्रदेश सरकारले वैशाख २४ गते सार्वजनिक बिदा दिने निर्णय गरेको छ । प्रदेश सरकारको बुधवार...
१० बैशाख, हेटौंडा। सरकारले मंगलबार सार्वजनिक बिदा दिएको छ। कतारका राजा अमिर शेख तमिम बिन हमाद अल थानीको नेपाल...
१२ बैशाख, हेटौंडा। त्रिभुवन राजपथ अन्तर्गत मकवानपुरको भीमफेदी-३ त्रिखण्डी नजिक मोटरसाइकल सुमोसँग ठक्कर खादा...
१४ बैशाख, हेटौंडा । काठमाडौँको न्युरोडबाट एक किलो ८ सय ग्राम सुन र डेढ करोड नगदसहित ७ जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ...
१५ बैशाख, हेटौंडा। हेटौंडा हुदै काठमाडौँ जोड्ने बैकल्पिक मार्गको रुपमा रहेको कान्तिलोकपथ बैशाख १६ गते ...
१३ बैशाख, हेटौंडा। मकवानपुरको मनहरीमा खोलामा डुबेर एक जनाको मृत्यु भएको छ ।बिहीबार दिउँसो मनहरी खोलामा नुहाउन...
१३ बैशाख, हेटौंडा। बिहीबार बिहान प्लाष्टिक बालेर प्रदुषण भएपछि हेटौंडा-१७ का स्थानीयले अवरोध गरेको हेटौंडा १६...
१८ बैशाख, ललितपुर । ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका–४ स्थिति तपेश्वर सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो निभाउने क्रममा...
१४ बैशाख, काठमाडौं । नेपाल र चीनबीच शुक्रबार दुई महत्त्वपूर्ण सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको छ । अर्थ मन्त्रालयमा...