ऐतिहासिक पाटन शहरबाट लगगभ ५ किलोमिटर टाढा रहेको खाकना र बुङ्मती गाउँबारे सबैलाई थाहा छ । नेपालको सायद सबैभन्दा पुरानो बस्ती अर्था १७–१८ सय बर्षको इतिहास बकेको यो गाउँ हामी नेपालीको संस्कृतिक सम्पदा र ऐतिहासिक धरोहरको सजिव नमूना हो । जसलाई अंग्रेजीमा ‘लिभिङ म्युजियम अफ आवर कल्चर’ पनि भन्ने गरिन्छ ।
विश्वको लामो जात्राको रुपमा चिनिने रातो मछिन्द्रनाथ, कार्यविनायक, मनकामना मन्दिर, इन्द्रायणी मन्दिर, नेपालको पहिरो बौद्धविहार आदी यहाँका पहिचान हुन् । बुङ्मतीले नेपालमा गणतन्त्त घोषणा हुनुभन्दा पहिलाको गगातान्त्रिक गाउँ हो भनेर आफुलाई प्रस्तुत गरेको छ, राजतन्त्रको बेला त्यहाँ राजा जाँदैनथे । मौलिकता र संस्कृतिलाई बचाउँदै आफ्नो मौलिक पहिचानलाई संरक्षण गर्दै यहाँका जनताहरु विकासको पथमा लम्किरहेका छन् । त्यसैले यहाँका जनता विकास विरोधी कदापी हुन सक्दैनन्, विकास विरोधी होइनन् ।
आज यी गाउँ अस्तव्यस्त अवस्थामा छन् । शान्तिप्रिय सोझासाझा यहाँका बासिन्दाहरु आफ्नो अस्तित्व र पुर्खाले बनाएको इतिहास जोगाउँदै विकासमा सरकारसंग तनमन र धनले सहयोग गर्दै हातेमालो गर्न चाहन्छन् । वार्ताको टेबलमा आफुलाई राख्न चाहन्छन्, वार्ताबाटै समस्याको समाधान होस् भन्ने चाहन्छन् । तर अहिले सरकारले यिनिहरुलाई आन्दोलनमा उत्रन बाध्य पारेको अवस्था छ ।
राष्ट्रिय गौरबको काठमाडौं तराई मधेश दु्रत मार्ग, बाहिरी चक्रपथ, बागमती करिडर, १३२ केभी प्रसारण लाईन लगायतका परियोजनाहरुले आफुहरुलाई उठिबास लगाउन लागेको भन्दै खोकना र बुङ्मतीबासी आन्दोलित छन् । नेपालको राष्ट्रय गौरबको योजनालाई अगाडि राखेर यहाँको उर्वरा भुमी सखाप पार्न लागेको स्थानीयको गुनासो छ । अर्को कुरा महानगरपालिकाभित्र पर्ने गाउँको उर्वरा जमिनको मुआव्जा सरकारले विभिन्न बहानामा सोझा गाउँलेलाई कौडीको दाममा बलजफ्ती दिएको र दिन लगाएको स्थानीयको भनाई छ । कतिले बाधयताबस मुआव्जा लिएका छन् भने धेरैले मुआव्जा लिन मानेका छैनन् र पुर्नविचार गरियोस भन्ने माग अघि सारेका छन् ।
शक्तिको आडमा सोझा किसानहरुलाई डर, त्रास, देखाई सरकारले यहाँका रैथाने जनतालाई विस्थापित मात्र होइन सुकुम्बासी बनाउन खोजेको भन्ने उनीहरुको भनाई छ । सम्पदा, संस्कृति, ऐतिहासिक धरोहर राष्ट्रका गौरब होइनन् ? यसलाई सरकारले बचाउन कोशिस गर्नु पर्दैन ? भन्ने प्रश्न अहिले खोकना र बुङ्मतीमा गुन्जिरहेको छ । यीनै प्रश्नहरुको समाधानका लागि स्थानीयले जनसरोकार समिति समेत बनाई सरकारसंग वार्ताका लागि हर प्रयास गरेपनि सफल भईरहेको छैन ।
खोकना, बुङ्मतीबासीले आफ्नो आवाज बुलन्द पार्न वडा कार्यालय तालाबन्दी गरे, जनप्रतिनिधिहरुसंगै आफ्नो गुनासो पोखे, त्यतिले नपुगेर माइतीघर मण्डलामा प्रर्दशन गर्न बाध्य भए, उनीहरुको माग हो संस्कृति र धरोहरलाई नमासेर पनि विकासको बाटो खोजौं, वार्ता गरौं । संविधानले प्राथमिकतामा राखेको आदिवासी जनजातीको बस्ती भएको खोकना र बुङ्मतीको आजालाई कठाराघात नगरियोस् किनभने सरकारको कुनै पनि योजना, परियोजना र कार्यक्रमहरु शुरु गर्नु भन्दा पहिले काम गर्दा र संरक्षण गर्न समेत स्थानीयसंग पर्याप्त छलफल, बहस गरेर सहमतिमा पुगी कार्य सम्पादन गर्नुपर्छ भन्ने विश्वव्यापी मान्यता हो ।
यसो भएन भने जतिसुकै जनहित हुने, गौरवशाली र खर्चिलो योजना भएपनि असफल भएका उदाहरण हाम्रो सामु प्रशस्त छन्, यसमा दुईमत हुन सक्दैन । राज्य र सरकार हामी सबैको शक्तिशाली निकाय हो । सरकार जनताको अभिभावक हो । सरकार शक्ति सम्पन्न हुनैपर्छ । कतिपय ठाउँमा सरकार कठोर पनि हुनुपर्छ तर जतिसुकै कठोरता प्रर्दशन गर्दा पनि सरकारले जनहितलाई विर्सन कदापी पाउँदैन र विर्सन हुँदैन । जनता हुन् पेलेरै जानुपर्छ भन्ने सिद्धान्त राख्ने हो भने द्वन्द सिर्जना हुन सक्छ । त्यसैले सरकारलाई जनताको माग र आवाज सुन्न जोडदार माग गर्दछु ।
विनासको बाटोमा लम्केका ठूला ठूला विश्वयुद्ध वार्तामार्फत समाधानमा पुगे भने परम्परा, संस्कृति, पुरातान्विक र ऐतिहासिक धरोहरहरुलाई संरक्षण गर्दै राष्ट्रयको विकास गर्ने कुरामा कसैको पनि विमति हुन सक्दैन । त्यसैले राष्ट्रिय गौरवको आयोजना बनाउन सरकारले स्थानीयलाई वार्ताको लागि ढोका खोलोस्, संवाद गरोस् र उनीहरुको जायज मागलाई सकारात्मक रुपमा समाधान गरियोस् ।
खोकना र बुङ्मती हाम्रो जिवन्त सम्पदा हुन्, यिनको संरक्षण एक जनप्रतिनिधिको हिसाबले हाम्रो प्रमुख दायित्व हो । सहमति र सहकार्य विना बस्ति उजाड पर्ने र सम्पदा नष्ट गर्ने ढंगले अघि बढे खोकना र बुङ्मतीका जनताको साथमा जनप्रतिनिधि अग्रभागमा सडकमा उत्रनेतर्फ गम्भिर ध्यान दिन सरकारको ध्यानाकर्षण गराउन चाहन्छु । हाम्रो अन्तिम भनाई हो खोकना र बुङ्मतीको आवाज सुनियोस् ।
(लेखक बागमती प्रदेशसभाकी सांसद हुन् ।)
२९ बैशाख, हेटौंडा । आईसीसी ट्वान्टी–२० विश्वकप खेल्न अमेरिका पुगेको नेपाली क्रिकेट टिमको प्रशिक्षण तालिका...
२९ बैशाख, हेटौंडा । सर्वोच्च अदालतले गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री खगराज अधिकारी नेतृत्वको सरकारलाई दीर्घकालीन...
२९ बैशाख, हेटौंडा । इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) मा गुजरात टाइटन्सले चेन्नई सुपर किंग्सलाई पराजित गरेको छ ।...
२९ बैशाख, हेटौंडा । हाल नेपालमा पश्चिमी वायु, स्थानीय वायु साथै भारतको बिहार आसपास बनेको न्यून चापीय प्रणालीको...
२८ बैशाख, हेटौंडा। प्रतिनिधिसभाको शुक्रबारबाट सुरु भएको बैठक जेठ १ गतेसम्मका लागि स्थगन भएको छ। गृहमन्त्री...
२८ बैशाख, हेटौंडा । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) ले बर्ड फ्लु सङ्क्रमण एक मानिसबाट अर्को मानिसमा सर्ने कुनै...
२८ बैशाख, हेटौंडा । मकवानपुर प्रहरीले नक्कली नोटसहित ५ जनालाई पक्राउ गरेको छ । मकवानपुर प्रहरी प्रवक्ता लक्ष्मी...
२८ बैशाख, हेटौंडा । अश्लिल भिडियो सामाजिक सञ्जालमा हालेर श्रीमतीको चरित्रहत्या गरेको आरोपमा मकवानपुरका एक युवक...
२८ बैशाख, हेटौंडा । नेपाली बजारमा शुक्रबार सुनचाँदीको मूल्य बढेको छ । सुन प्रतितोला दुई हजार ३ सय रुपैयाँले बढेको...
१५ बैशाख, हेटौंडा। हेटौंडा हुदै काठमाडौँ जोड्ने बैकल्पिक मार्गको रुपमा रहेको कान्तिलोकपथ बैशाख १६ गते ...
१८ बैशाख, ललितपुर । ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका–४ स्थिति तपेश्वर सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो निभाउने क्रममा...
२८ बैशाख, हेटौंडा । अश्लिल भिडियो सामाजिक सञ्जालमा हालेर श्रीमतीको चरित्रहत्या गरेको आरोपमा मकवानपुरका एक युवक...
२२ बैशाख, हेटौंडा। मकवानपुरको थाहानगरमा लोडर पल्टिदा च्यापिएर हेल्परको ज्यान गएको छ। शनिबार दिउँसो थाहा ९...
२३ बैशाख, हेटौंडा। हेटौंडा उपमहानगरपालिकाको नियमित कामकाज आइतबार (आज) एक दिन बन्द रहने भएको...
१६ बैशाख, हेटौंडा । मकवानपुरका महिला साहित्यकारहरुको अग्रणी संस्था आँचल साहित्य कला पुञ्ज मकवानपुरले शनिवार एक...
१९ बैशाख, काठमाडौँ । साताको चौथो दिन बुधबार नेपाली बजारमा सुनचाँदीको मूल्य घटेको छ । बुधबार सुन तोला २ हजार ७ सय...
१८ बैशाख, काठमाडौं । नेपाल प्रहरीले कतारबाट नेपाल आएका एक व्यक्तिलाई बन्धक बनाउने दुई जनालाई पक्राउ गरेको छ ।...
१९ बैशाख, हेटौंडा। नेपाल पत्रकार महासंघ मकवानपुरको १८ औ वार्षिक साधारणसभा र १२ औ अधिवेशन बुधबार सम्पन्न भएको...